„დღეს ჩვენ აღარ ვითვლით ქრომოსომებს“ - გამოწვევები, რომელთა წინაშეც შშმ პირები ჯერ კიდევ დგანან

2018-03-21 17:41:21, 2500 ნახვა

საზოგადოება

21 მარტი დაუნის სინდრომის საერთაშორისო დღეა. მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში ამ დღეს დაუნის სინდრომის ცნობადობის ამაღლების მიზნით, სხვადასხვა ღონისძიება იმართება, მათ რიცხვშია საქართველოც. „საქართველოს დაუნის სინდრომის ასოციაციამ“ წელს მეშვიდედ აღნიშნა ეს დღე, თუმცა განსხვავებული გზავნილით-„რას ვმატებ საზოგადოებას“.

დაუნის სინდრომის საერთაშორისო დღის ფარგლებში, თბილისში გამართული პრესკონფერენციის ძირითადი ნაწილი, გასული წლებისგან განსხვავებით, ზოგადად შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა დასაქმების კუთხით არსებულ გამოწვევებზე მსჯელობას დაეთმო, რაც უდავოდ წინ გადადგმულ ნაბიჯად ფასდება.

განურჩევლად ყველა ადამიანს უნდა ჰქონდეს შესაძლებლობა, იყოს შემოსავლიანი და თავის ოჯახს სარგებელი მოუტანოს. ეს ყველაფერი კი მხოლოდ კარგი განთლების სისტემისა და ღია შრომის ბაზრის არსებობის შემთხვევაშია შესაძლებელი.

ცნობადობის ამაღლების კუთხით პროგრესია, მაგრამ, როგორც აღვნიშნეთ, პრობლემურია შშმ პირთა დასაქმება და მათი სოციალური ინტეგრაცია, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებს საზოგადოებაში თავიანთი ადგილის დასამკვიდრებლად, კიდევ უფრო მეტი მხარდაჭერა სჭირდებათ.

სასტუმრო „რუმსში“ დღეს „დაუნის სინდრომის ასოციაციის“, არასამთავრობო სექტორისა და მთავრობის წარმომადგენლები სწორედ ამ პრობლემებზე სასაუბროდ შეიკრიბნენ და ერთმანეთს საკუთარი ხედვები გააცნეს. დამსწრე საზოგადოებას პირადი ისტორიებიც გაუზიარეს, რომელსაც ემოციების გარეშე არ ჩაუვლია.

„დღეს ჩვენ აღარ ვითვლით ქრომოსომებს“-საქართველოს პირველი ლედის მაკა ჩიჩუას განცხადებით, ახარებს ის ფაქტი, რომ 2018 წელს უკვე შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დასაქმებაზე სასაუბროდ იკრიბებიან.

„4 წლის წინ, როდესაც პირველად შევუერთდი აქციას „გამიცანი“, რომელიც დაუნის სინდრომის ცნობადობის ასამაღლებლად მოეწყო, ისეთ თემებს განვიხილავდით, რომ, მაგალითად, ზედმეტ ქრომოსომაზე იყო ლაპარაკი, ჩვენი ბავშვების ცნობადობაზე, რომ სახლში არ უნდა გამოვკეტოთ და დღეს შევიკრიბეთ იმისთვის, რომ დასაქმებაზე ვილაპარაკოთ. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან დღეს ჩვენ აღარ ვითვლით ქრომოსომებს, ჩვენ დღეს ვართ ისეთ მდგომარეობაში, რომ ჩვენი შვილები დასაქმდნენ და გახდნენ ამ საზოგადოების სრულუფლებიანი, ღირსეული წევრები.

შეიძლება მე აღარ ვიყო ასეთი ძლევამოსილი, ანუ პრეზიდენტს არ ჰქონდეს იმისი შესაძლებლობა, რომ დაეხმაროს მათ ფინანსურად, რასაც აქამდე ვახორციელებდით, ძალიან ბევრი პროექტი დავაფინანსეთ პრეზიდენტის ფონდიდან.ჩართული ვიყავი დედების ფონდთან ერთად პრაქტიკულად ყველა პროექტში, რაც კი ეხებოდა დაუნის სინდრომის მქონე ადამიანების ცნობადობის ამაღლებას. როცა აღარ ვიქნები პრეზიდენტის მეუღლე და აღარ მექნება ეს შესაძლებლობა, მე ყოველთვის დავრჩები თემოს დედად და ყოველთვის ვიქნები დედა. ამიტომ, მინდა ყველას მოგიწოდოთ იმისკენ, რომ არ დავიხიოთ უკან, გადავდგათ ნაბიჯები ბევრად წინ, ვიყოთ ყოჩაღები და შევძლოთ, ჩვენი მხარდაჭერით ჩვენმა შვილებმა ამ საზოგადოებაში მათი ადგილი დაიმკვიდრონ. ამისთვის გვჭირდება ყველას დახმარება“,-განაცხადა მაკა ჩიჩუამ.

რამდენად ასრულებს სახელმწიფო იმ ვალდებულებებს, რაც მათ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებთან დაკავშირებით აკისრიათ?

„ჩვენ ყველანი თანასწორნი ვართ და უნდა დავთვალოთ არა ქრომოსომები, არამედ ერთად გაკეთებული საქმეები და მიღწეული მიზნები“

განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის მიხეილ ჩხენკელის განცხადებით, მნიშვნელოვანია, განურჩევლად ყველას, სწავლის თანაბარი შესაძლებლობა ჰქონდეს. ჩხენკელის განმარტებით, ინკლუზიური განათლების განვითარება, ყველა მოსწავლისთვის ხელმისაწვდომი განათლების სისტემის ფორმირება, განათლების სამინისტროს ერთ-ერთი უმთავრესი პრიორიტეტია.

„წელს მთელი მსოფლიო ამ დღეს აღნიშნავს სლოგანით, „რას ვმატებ საზოგადოებას“. ჩვენ მოვალენი ვართ, მეტი ვიცოდეთ და მეტი ვიმოქმედოთ დაუნის სინდრომის შესახებ. მხოლოდ ცოდნით აღჭურვილნი დავძლევთ სამწუხაროდ შემორჩენილ მცდარ შეხედულებებს, შევქმნით დაუნის სინდრომის მქონე პირთა პოტენციალის რეალიზებისა და განვითარების პირობას, როდესაც ყველა ბავშვს ერთნაირად ექნება გზა ხსნილი ბაღებში, სკოლებში, უვერსიტეტებში. როდესაც დაუნის სინდრომის მქონე ადამიანები მაქსიმალურად იქნებიან ჩართული შემოქმედებასა, თუ სპორტში, ქვეყნის სასიკეთოდ იშრომებენ და ღირსეულად იცხოვრებენ ახლობლების გარემოცვაში. ინკლუზიური განათლების განვითარება, ყველა მოსწავლისთვის ხელმისაწვდომი, ხარისხიანი განათლების სისტემის ფორმირება, განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ერთ-ერთი უმთავრესი სტრატეგიული პრიორიტეტია. ზოგადი განათლების საფეხურზე ინკლუზიური განათლების განვითარებასთან ერთად, სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე პირებს 2013 წლიდან საშუალება აქვთ, მიიღონ პროფესიული განათლება, რაც გულისხმობს მათ ფიზიკურ და ინდივიდუალურ საჭიროებებზე მორგებულ სასწავლო გარემოს.

სულ ახლახანს, წელს, გაზაფხულზე , მოხდა პროფესიული განათლების ახალი კანონის ინიციარება საქართველოს პარლამენტში. კანონი სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე სტუდენტებისთვის კიდევ უფრო მოქნილს გახდის განათლების სისტემას. 2013 წელს შევიმუშავეთ სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების და შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დასაქმების მხარდამჭერი სისტემა, გადამზადნენ სპეციალისტები და განხორციელების მიზნით გადაეცა შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სოციალური მომსახურების სააგენტოს დასაქმების პროგრამების დეპარტამენტს. ჩვენ ყველანი თანასწორნი ვართ და უნდა დავთვალოთ არა ქრომოსომები, არამედ ერთად გაკეთებული საქმეები და მიღწეული მიზნები“,-აღნიშნა განათლებისა და მეცნიერების მინისტრმა მიხეილ ჩხენკელმა.

შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირების დასაქმებისა და სოციალური ინტეგრაციის პრობლემაზე ისაუბრა შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის მოადგილე თამილა ბარკალაიამაც.

„მინდა აღვნიშნო, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ის, რომ ჩვენ დღეს ვსაუბრობთ ეკონომიკურ გაძლიერებაზე, დაუნის სინდრომის მქონე და ზოგადად შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირების, რომ დღეს ჩვენ ვსაუბრობთ დასაქმებაზე, ვსაუბრობთ სოციალურ ინტეგრაციაზე, ვინაიდან ეს არის ის მნიშვნელოვანი პრობლემა, რომელიც გადასალახია. ეკონომიკური შესაძლებლობები, დასაქმება-ეს არის ის პრობლემა, რომელიც გადასაჭრელია, რათა უზრუნველყოთ დაუნის სინდრომის მქონე და შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ადამიანების საზოგადოებაში სრულფასოვანია ინტეგრაცია. სახელმწიფოს როლი და ამ მიმართულებით მიზანმიმართული პოლიტიკა ძალიან მნიშვნელოვანია, თუმცა არანაკლებ მნიშვნელოვანია საზოგადოების აზრი, დამოკიდებულება. როდესაც ჩვენ ვსაუბრობთ დასაქმებაზე, მნიშვნელოვანია შრომის ბაზრის ღიაობა“,-განაცხადა თამილა ბარკალაიამ.

ბარკალაიას განმარტებით, იმისათვის, რომ შრომის ბაზარი ღია იყოს, სახელმწიფოს მხრიდან გარკვეული წახალისებებია საჭირო.

მან დამსწრე საზოგადოებას მიაწოდა ინფორმაცია, თუ რას აკეთებს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო ამ მიმართულებით.

„ჩვენ, განათლების სამინისტროსთან ერთად, ვაფინანსებთ პროფესიული გადამზადების კურსებს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებისათვის და გადამზადების კურსების შემდეგ, სტაჟირებას უშუალოდ დამსაქმებელთან, რაც კიდევ უფრო დიდი წახალისება იქნება დამსაქმებლისათვის, რომ დაინახოს ის შესაძლებლობები და დაასაქმოს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანები.

გარდა ამისა, ჩვენ ვაკეთებთ ხელფასის სუბსიდირებას. ექვსი თვის განმავლობაში ხელფასის 50% იფარება სახელმწიფოს მიერ, სამინისტროს მიერ, ხოლო შემდეგ ვალდებულება უჩნდება დამსაქმებელს, რომ გააგრძელოს შრომითი ურთიერთობა აღნიშნულ პირთან.გვაქვს ინდივიდუალური და ჯგუფური კონსულტაციები, სპეციალურად მომზადებული დასაქმების კონსულტანტების მიერ, რომელიც კონკრეტულად შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებისათვის ტარდება. ეს ეხება იმას, თუ როგორ უნდა შეავსონ CV, როგორ უნდა გაიარონ გასაუბრება, როგორ უნდა წარადგინონ საკუთარი თავი დამსაქმებლის წინაშე. ამის შემდეგ ჩვენ შუამავალ როლს ვასრულებთ დამსაქმებელსა და დასაქმების მსურველს შორის“,-განაცხადა თამილა ბარკალაიამ.

როგორია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დასაქმების სტატისტიკა? მინისტრის მოადგილე განმარტავს, რომ სტატისტიკა მზარდია, მაგრამ არა დამაკმაყოფილებელი:

„103 შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირი დასაქმდა საქართველოში 2017 წელს. ეს არ არის საკმარისი. არის თუ არა გაცილებით მეტი მსურველი და გაცილებით მეტი შესაძლებლობა? რა თქმა უნდა-კი. ეს არის ის, რისკენაც უნდა გავაძლიეროთ მუშაობა, გავაძლიეროთ მიზანმიმართული სახელმწიფო პოლიტიკა არა მხოლოდ სახელმწიფო ინსტიტუტებმა, არამედ ყველამ-საზოგადოებამ, არასამთავრობო ორგანიზაციებმა, მედიამ, რომელსაც ძალიან დიდი როლი აქვს საზოგადოებრივი აზრის ჩამოყალიბებაში. ყველამ ერთობლივად ერთი მიზანმიმართული სტრატეგია უნდა ავირჩიოთ, რომ უზრუნველყოთ შრომის ბაზრის ღიაობა და ერთობლივი მიდგომა იმ პრობლემების გადაჭრისადმი, რასაც შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ადამიანების სოციალური ინტეგრაცია და სრულუფლებიანობა ჰქვია“,-განაცხადა თამილა ბარკალაიამ.

მერიის შშმ პირთა საკითხებზე მომუშავე საბჭოს აღმასრულებელმა მდივანმა გიგა სოფრომაძემ ყურადღება გაამახვილა იმ სტერეოტიპებზე, რომლებიც დღესაც არსებობს დაუნის სინდრომის და ზოგადად შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა მიმართ.

სოფრომაძის თქმით, თავადაც, როგორც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირი, სტერეოტიპების მსხვერპლი ხდება:

„მეც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირი ვარ და ისევე როგორც სხვა ადამიანები, ვხვდები სტერეოტიპების მსხვერპლი. დღეს ჩვენ ვსაუბრობთ დაუნის სინდრომის მქონე ადამიანების დასაქმების ხელშეწყობაზე, თუმცა მინდა, ვისაუბრო ცოტა შორიდან ამ და სხვა მიმართულებით. ადამიანების დასაქმება რომ მოხდეს, აუცილებელია, მათ მიიღონ განათლება, განათლებისთვის აუცილებელია, მათ ჰქონდეთ შესაძლებლობა, იარონ საგანმანათლებლო დაწესებულებაში და ჰქონდეთ საშუალება, სრულყოფილად დაეუფლონ განათლებას. ამ რესურსის შექმნას აუცილებლად სჭირდება ნება და ნება რომ იყოს, ამის გაკეთება უნდა მოგვინდეს, ამის გაკეთება რომ მოგვინდეს, ჩვენში უნდა დაიწყოს ცვლილებები. ანუ, ის სტიგმა და სტერეოტიპები, რაც არის არა მარტო დაუნის სინდრომის მქონე ადამიანების მიმართ, არამედ ზოგადად შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებთან მიმართებით, აუცილებელია, ჩვენს შიგნიდან შევცვალოთ ადამიანებმა, იმ ადამიანებმა, რომლებიც ვართ გადაწყვეტილების მიმღები პირები, რომლებსაც თუნდაც ერთი აგურის დადება გვავალია ჩვენი ცხოვრების მანძილზე იმ საქმეში, რასაც ვაკეთებთ. როდესაც ეს ცვლილება დაიწყება, აუცილებლად დაიწყება უკვე ადამიანების განათლების ხელშეწყობა და შემდეგ წამოვა დასაქმება. მივიღებთ იმ შედეგს, რაც ევროპის განვითარებულ ქვეყნებშია და საითაც ჩვენც გვინდა რომ წავიდეთ“,- განაცხადა გიგა სოფრომაძემ.

რა ნაბიჯები გადადგა თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიამ ამ მიმართულებით?

„2014 წლიდან შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა მიმართულება მერიის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან პრიორიტეტთა ნუსხაში მოექცა. 2015 წელს შეიქმნა შშმ მქონე პირთა საკითხებზე მომუშავე საბჭო, რომლის მიზანია, უზრუნველყოს თავად შშმ პირთა ჩართულობა გადაწყვეტილების მიღების პროცესში, რაც უმნიშვნელოვანესია იმისათვის, რომ არ მოხდეს რაიმე შეცდომის დაშვება მუშაობის დროს და ის საჭიროებები სწორედ იქნას გააზრებული და შეფასებული, რაც დგას ამ მიმართულებით. საბჭოს მუშაობის ფარგლებში ბოლო სამი წლის განმავლობაში არაერთი ინოვაციური პროგრამა და პროექტი შეიქმნა თბილისის მერიაში, რომელიც დღემდე გრძელდება და იმედი გვაქვს, ფუნდამენტურად შეცვლის ჯერ კიდევ რთულ რეალობას. ჩვენ უნდა ვაფასებდეთ ჩვენს თავს ობიექტურად და პირველი კრიტიკოსები საკუთარი პროგრამების და პროექტების ჩვენ თვითონ ვართ და ვიცით, რომ ყველა სერვისი არ მუშაობს გამართულად, არის ხარვეზები, თუმცა დარწმუნებული ვართ, ძალიან მალე მივიღებთ იმ შედეგს, რაზეც დღეს ვართ შეკრებილი, რომ ქვეყანაში გვყავდეს ძალიან ბევრი რეალიზებული შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირი, რომლებიც აღქმული იქნებიან საზოგადოების სრულფასოვან წევრებად“,-აღნიშნა გიგა სოფრომაძემ.

როგორია პარლამენტის მუშაობა შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა უფლებების დასაცავად დასაქმებისა და სერვისების ხელმისაწვდომობის კუთხით? „ექსპრესნიუსი“ საპარლამენტო უმრავლესობის წევრ რატი იონათამიშვილს გაესაუბრა.

დეპუტატის განცხადებით, მთავარი ამოცანა სწორედ დასაქმებისთვის უცილებელი პირობების შექმნაა. იონათამიშვილის ინფორმაციით, პარლამენტი კანონპროექტზე მუშაობს, რომელიც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების შესახებ სახელმწიფოს ახალ ვალდებულებებს გაუჩენს.

რატი იონათამიშვილის შეფასებით, მნიშვნელოვანია, გარემო ყველა ადამიანისთვის ხელმისაწვდომი იყოს და მათ უფლებებს კანონი ყველა დონეზე იცავდეს.

„როცა არის საერთაშორისო სოლიდარობის დღე, იქნება ეს დაუნის სინდრომის, აუტისტური სპექტრის მქონე ადამიანების, თუ ზოგად, შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირების, ცხადია, ჩვენ ამას არ ვულოცავთ ერთმანეთს, ეს დღეები კიდევ ერთხელ გვახსენებს იმ უდიდეს პასუხისმგებლობას, რომელიც გაგვაჩნია თითოეული შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის მიმართ.ჩვენთვის მთავარია, გარემო იყოს თანაბრად ხელმისაწვდომი, შეეძლოთ, ისარგებლონ ყველა იმ საზოგადოებრივი სიკეთით, რომელიც ჩვენს ქვეყანაში არსებობს.

გამოწვევების კუთხით, არის ორი მთავარი მიმართულება. ერთია-უწყვეტი გადაადგილების უზრუნველყოფა და მეორეა უწყვეტი განვითარების უზრუნველყოფა. დაუნის სინდრომის მქონე ადამიანებს განსაკუთრებით სჭირდებათ, რომ მათთვის უწყვეტი განვითარების შესაძლებლობა იყოს უზრუნველყოფილი ჩვენს ქვეყანაში. იცავდეს კანონი მათ უფლებებს ყველა დონეზე, იქნება ეს განათლების მიღების პროცესში, ადრეული განათლების მიღების პროცესში, მათი პროფესიული გადამზადებისა, თუ დასაქმების მიმართულებით.

მთავარი ამოცანა დასაქმებისთვის უცილებელი პირობების შექმნაა. ამ მიმართულებით მნიშვნელოვანია შესაბამისი საკანონმდებლო გარანტიები არსებობდეს, ჩვენ დაწყებული გვაქვს მუშაობა ახალი კანონის პროექტის მიღებაზე, რომელიც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებებზე ახალ გარანტიებს, ახალ ვალდებულებებს შექმნის სახელმწიფოს მხრიდან.

უმნიშვნელოვანესია, ასევე, პროფესიული გადამზადების სერვისი იყოს ხელმისაწვდომი თითოეული შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირისთვის და მათ შორის ცხადია, დაუნის სინდრომის მქონე ადამიანებისთვის. ეს არის რეალიზაციის ერთ-ერთი საუკეთესო საშუალება. პროფესიული გადამზადების მიმართულება საქართველოში ბოლო წლებში მნიშვნელოვნად ვითარდება, რაც მისასალმებელია, მაგრამ ეს საკმარისი არაა, რადგან შშმ პირთა უფლებაზე როცა ვლაპარაკობთ, უნდა ვიყოთ მაქსიმალისტები“,-ამბობს რატი იონათამიშვილი.

რაც შეეხება შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის შესაბამისი ინფრასტრუქტურის მოწყობას, რატი იონათამიშვილის განცხადებით, ამ საკითხის სრულყოფილად მოგვარებას დრო სჭირდება. დეპუტატის თქმით, მთავარია, არსებობს ნება, რომ სივრცე შშმ პირებისთვის ადაპტირებული იყოს:

„რაც შეეხება ინფრასტრუქტურას, ხელმისაწვდომობა ამ შემთხვევაში არის ის საკითხი, რომელიც სამწუხაროდ, ერთი ხელის მოსმით ვერ მოგვარდება. მთავარია, ჩვენ გაგვაჩნდეს ზუსტი წარმოდგენა, რა არის ამისთვის საჭირო, რა ღონისძიებები უნდა გატარდეს და რა ვადებში რა რესურსი უნდა დაიხარჯოს. ზუსტად ეს რეკომენდაციები გვქონდა შარშან სახალხო დამცველის ანგარიშის საფუძველზე. ვისმენდით განათლების სამინისტროს მოხსენებას, რამდენად შესრულდა რეკომენდაციები და ერთ-ერთი მთავარი რეკომენდაცია, რომელიც ჩვენ მაშინ გავაცხადეთ იყო ის, რომ გვესმის, შეიძლება ერთ წელიწადში ყველა საჯარო სკოლა და სივრცე ვერ იყოს ადაპტირებული შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირებისათვის, მაგრამ აუცილებლად უნდა გაგვაჩნდეს სამოქმედო გეგმა ამ მიმართულებით, თუ რა რესურსი გვჭირდება და დროში როგორ უნდა გადანაწილდეს ამ რესურსია რეალიზება“,-განუცხადა „ექსპრესნიუსს“ რატი იონათამიშვილმა.

როგორ აფასებს სახელმწიფო უწყებების მუშაობას შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა საჭიროებების დაკმაყოფილების მიმართულებით სახალხო დამცველი?

ნინო ლომჯარიას თქმით, მიუხედავად იმისა, რომ პროგრესი შეინიშნება, ომბუდსმენის აპარატის მიერ განხორციელებული მონიტორინგის შედეგები არასახარბიელოა:

„ჩემთვის, როგორც სახალხო დამცველისთვის, ერთ-ერთი მთავარი პრიორიტეტული მიმართულება იქნება შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებებზე მუშაობა და დაცვა. მინდა, ამ მუშაობამ მოიტანოს რეალური შედეგი. დღეს აქცენტი კეთდება იმაზე, რას მატებენ ეს ადამიანები თავიანთ სამსახურს. როდესაც რამოდენიმე წლის წინ დამიკავშირდნენ და პირველად ჩავერთე კამპანიაში, მაშინ ამ კამპანიას ჰქონდა სულ სხვა მიზნები, რომ გაგვერღვია ის სტიგმა და აგვემაღლებინა ცნობიერება საზოგადოებაში დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვებისა და ადამიანების შესახებ. მაშინ ბევრი კითხვა ჩნდებოდა, რასთან გვაქვს საქმე? რამოდენიმე წლის შემდეგ პროგრესი ნათელია-ჩვენ ყველანი ვსხედვართ და ვსაუბრობთ იმაზე, თუ რა შეიძლება გააკეთოს დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვმა, ახალგაზრდამ საზოგადოებისთვის, საკუთარი სამსახურისთვის და ეს იმის მიღწევაა, რომ ჩვენ ყველას ერთად გვაქვს ძალიან ამბიციური მიზნები. ჩვენ ძალიან მომთხოვნი და ძალიან ხმამაღალი უნდა ვიყოთ საზოგადოების ამ წევრების უფლებების დაცვის თვალსაზრისით. არაერთხელ გაკეთდა აქცენტი, რომ სახელმწიფო ზრუნავს ინკლუზიურ განათლებაზე, დასაქმების პროგრამაზე, ჯანდაცვის ხელმისაწვდომობაზე და ა.შ. ნამდვილად ამ მიმართულებით არის შედეგი, თუმცა ჩვენი მონიტორინგის შედეგები, რომელსაც მუდმივად ვახორციელებთ, სახარბიელო არ არის.ვფიქრობ, ის რესურსები, რაც გამოიყოფა ამ პროგრამებისთვის, შესაძლებელია, უფრო ეფექტურად იქნას გამოყენებული და დახარჯული. სახალხო დამცველი ძალიან ხმამაღლა გააგრძელებს ამ პრობლემაზე საუბარს. ჩვენ ნამდვილად მოკავშირეები ვართ ამ საკითხში, რომ მოვითხოვოთ უფრო მეტი და მოვითხოვოთ უფრო ხმამაღლა“,-განაცხადა სახალხო დამცველმა ნინო ლომჯარიამ.

საქართველოში პირველი პრეცედენტი შეიქმნა, როდესაც დაუნის სინდრომის მქონე ახალგაზრდა თავისი პროფესიით დასაქმდა. ეს „საქართველოს დაუნის სინდრომის ასოციაციის“ დამფუძნებელი გიგო შიუკაშვილია.

„ჩვენი ფონდი ეხმარება მათ, ვინც დაუნის სინდრომის მქონეა. მოდით, ჩვენს შვილებზე და მშობლებზე ვიზრუნოთ. სიყვარული, სითბო აუცილებელია. ჩვენ არ გვინდა ჩაკეტილი ადამიანები. ყველაფერი კარგად იქნება. მე ვარ ბარმენი და მსახიობი. აუცილებლად უნდა დასაქმდეს თავისი პროფესიით ძალიან ბევრი ადამიანი!“,-აღნიშნა გიგო შიუკაშვილმა.